Teatr mieści się w wybudowanym w 1900 r. w stylu historyzmu, z elementami secesji, dawnym gmachu kasyna huty Donnersmarcka. Jego górne partie konstrukcji szkieletowej, w tym także trójkątnego wykusza nad ryzalitem ozdobione zostały stiukowymi elementami dekoracyjnymi.

Podobnie jego secesyjne wnętrze, m. in. stropy arkady balkonów i kapitele kolumn ozdobione były motywami kwiatów i roślin. W budynku od początku znajdowała się restauracja, biblioteka i jedyna w mieście sala teatralno-koncertowa. Na jej scenie  systematycznie występowały niemieckie zespoły teatralne. Początkowo był to m. in. wędrowny „Oberschlesisches Volkstheater”, a następnie w sezonie 1924/25 tzw. „Dreistädtetheater” z  siedzibą w Bytomiu, którego po roku zastąpił  „Vereinigte Städtische Bühnen-Beuthen, Gleiwitz, Hindenburg”. W ramach tego organizmu funkcjonowały trzy zespoły, tworzące odrębne działy: operowy, operetkowy i dramatu. Ten złożony organizm także przetrwał zaledwie dwa sezony 1925 - 1927 i scena kasyna ponownie stała się miejscem  gościnnych występów teatrów niemieckich. Od początku swojego istnienia budynek był jednym z elementów całego kompleksu zabudowań i urządzeń socjalnych stworzonych z myślą o pracownikach huty.

Po 1945 r. gmach pełnił funkcję Zakładowego Domu Kultury Huty „Zabrze” i był siedzibą prężnego amatorskiego ruchu teatralnego. Powstały w 1959 r. decyzją Wojewódzkiej Rady Narodowej zespół Teatru Nowego, do maja 1963 r. był jego współgospodarzem, wraz z dyrekcją Domu Kultury oraz funkcjonującą stołówką pracowniczą. W tym pionierskim okresie jego dyrektorem był Wacław Kozioł, a kierownikiem artystycznym Danuta Bleicherówna. Od początku trzon Teatru Nowego tworzyli członkowie rozwiązanego Objazdowego Teatru Powszechnego, istniejącego przy katowickim oddziale Państwowego Przedsiębiorstwa Imprez Estradowych.

Pozyskany w 1963 r. na wyłączność budynek, w latach 1963-1967 poddany został przebudowie wg planów Bronisława Jankowskiego i Janusza Grzegorzaka. Z tego powodu zespół zmuszony był w tym czasie występować niemal wyłącznie w objeździe. Kolejne remonty miały miejsce w pierwszej dekadzie XXI w. W jego repertuarze od początku obok klasyki światowej, prezentowana była klasyka polska i równie często dramaturgia współczesna, a także utwory autorów śląskich. Zdarzały się widowiska muzyczne z udziałem zabrzańskiej Filharmonii Górniczej. Osobną linię repertuarową wyznaczały spektakle dla dzieci.

Fragment tekstu Andrzeja Linerta pochodzi ze strony: http://spacerownikteatralny.pl/miasta/zabrze/wspolczesne/zabrze-teatr-nowy/ (dostęp - 25.08.2016). 

Literatura:

1. 20 lat Państwowego Teatru Nowego w Zabrzu,red. W. Ławicki, Zabrze 1979.
2. 25 lat Państwowego Teatru Nowego imienia Gustawa Morcinka w Zabrzu, red. E. Kwiecień, Zabrze 1984.
3. 35 lat Teatru Nowego w Zabrzu, red. M. Kempińska, P. Gabara, Zabrze 1994.
4. 40-lecie Teatru Nowego w Zabrzu, red. H. Wach-Malicka, U. Makselon, A. Daszewski, Zabrze 2000.
5. Z. Obrzud, Polski ruch teatralny na Górnym Śląsku 1862-1918, Wrocław 1972.
6. K. Olszewski, Kronika teatralna Górnego Śląska 1848 -1914, Kraków 1979.
7. K. Olszewski, Śląska kronika teatralna 1914-1922, Kraków 1969.
8. Piętnaście lat Państwowego Teatru Nowego w Zabrzu, Zabrze 1974.
9. D. Walerjański, Zabrze krok po kroku.Step by step - Schritt für Schritt, Bytom 2010.