enczsksiplhudeitsvhrespt
/ plgłówne menu
jesteś tutaj Theatre database
EN | PL | IT

Teatr Zagłębia

także Teatry Śląsko-Dąbrowskie - Scena Sosnowiec (1948-1949), Teatr Zimowy, Teatr Miejski (1945-1948), Teatr Polski (1920)
historia teatrugaleriadane techniczneoryginalne wyposażenie

ważne wydarzenia

(więcej)6.2.1897 | otwarcie teatru
premiera Zemsty Aleksandra Fredry
(więcej)31.8.1948 | podjęcie decyzji o zamknięciu teatru

(więcej)1955 | ponowne otwarcie teatru

(więcej)1940 | usunięcie przez Niemców malowideł ściennych przedstawiających polskich dramaturgów

(więcej)1978 | przebudowa i modernizacja

(więcej)1992 | rozbudowa

osoby

(więcej)Karol Steczkowski |Architekt
Autor projektu obecnego budynku Teatru Zagłębia

(więcej)Rudolf Sarbiewski |Malarz
Twórca dekoracji malarskiej w Teatrze Zagłębia m.in. amorków na plafonie i portretów polskich dramatopisarzy na ścianach.

(więcej)Ludwik Mauve |
przedsiębiorca, sfinansował częściowo budowę Teatru Zagłębia

(więcej)Józef Szymański |
Przedsiębiorca, inwestor budowy Teatru Zagłębia. Na budowę teatru zaciągnął pożyczki i kredyty. Łącznie wydał 75 tysięcy rubli.

(więcej)Mortimer Renard |
przedsiębiorca, inwestor budowy Teatru Zagłębia

historia

Teatr Zagłębia powstał w 1897 roku jako 6. teatr na ziemiach polskich. Wzniesiony został wg planów architektonicznych Karola Steczkowskiego i pierwotnie był planowany jako kompleks, na który miały się złożyć: Teatr Zimowy, Hotel Saski i Teatr Letni. Przebudowywana wielokrotnie zabytkowa bryła, obecny kształt zawdzięcza ostatniej modernizacji wykonanej w latach 1976–1978 i rozbudowie przeprowadzonej w 1992 roku.

Uroczyste otwarcie budynku zwanego wówczas Teatrem Zimowym, którego budowę współfinansował Hrabia  MortimerRenard, odbyło się 6 lutego 1897 roku. Wystawiono „Zemstę” Aleksandra Fredry. Pierwszym dyrektorem został Czesław Teofil Janowski, który sprowadził do Sosnowca własny zespół aktorski.

Gmach teatru, jak na ówczesne czasy, był imponujący: miał widownię na 700 miejsc, loże, oświetlenie elektryczne, zdobione malowidłami wnętrza autorstwa Rudolfa Sarbiewskiego.  Artysta na plafonie umieścił fruwające amorki, a na balkonach portrety polskich dramaturgów, między innymi Słowackiego i Fredry. Malowidła zostały usunięte w 1940 roku przez Niemców.

15 lipca 1987 roku uruchomiono również Teatr Letni, który znajdował się w drewnianym obiekcie obok murowanego Teatru Zimowego. Na jego scenę przenoszono spektakle w sezonie letnim z macierzystej sceny. Przetrwał on do I wojny światowej, podczas której został rozebrany i spalony, nigdy nie został odbudowany.

Pierwsze lata istnienia instytucji potwierdziły tezę, że teatr w mieście był niezwykle potrzebny. Sosnowiecka scena była jedynym teatrem „z prawdziwego zdarzenia” w regionie, co więcej tu właśnie dbano o podtrzymywanie tradycji patriotycznych. We wczesnym okresie istnienia teatru do Sosnowca przyjeżdżali znakomici aktorzy, by wspomnieć tu chociażby Józefa Kotarbińskiego. Dyrektor Janowski a w późniejszych latach jego następcy oprócz lekkiego, popularnego repertuaru wybierali sztuki Kraszewskiego, Fredry, Szekspira, Zapolskiej. Felicjan Felicjański dbał natomiast o to, by w repertuarze teatru znalazły się także opery i operetki. Wśród jego zasług warto wymienić wprowadzenie abonamentowej sprzedaży biletów.

Początek XX wieku był czasem wyjątkowo trudnym. Widzowie rzadziej przychodzili do teatru, w który borykano się z coraz to większymi kłopotami finansowymi i repertuarowymi. Z problemami próbowano walczyć, tworząc m.in. teatr objazdowy. Wisząca w powietrzu wojna, napięcia i spory polityczne wyraźnie odbijały się na kondycji teatru.

Wojna była dla teatru okresem ciężkiej próby. Brakowało dekoracji, kostiumów, pieniędzy na gaże, ale był zespół który chciał pracować i występować. Pierwsza powojenna premiera odbyła się 18 lutego 1945 roku. Wystawiono „Walc w ogonku” – zestaw piosenek, skeczy i monologów. Publiczność łaknęła polskiego teatru, nawet jeśli scenografią były drewniane skrzynki i worki, a kostiumami stare wojskowe płaszcze. Teatr szybko zorganizował się na nowo, coraz częściej na afiszu obok lekkich i przyjemnych sztuk, pojawiał się ambitny repertuar.

Od czasu pierwszego powojennego podniesienia kurtyny teatr cieszył się zainteresowaniem widzów i spontanicznym poparciem społecznym. Chcąc nie chcąc, znalazł się w patriotycznym nurcie obywatelskim PPS, opozycyjnym PPR i tym samym podzielił los całego regionu – został ograniczony pod względem kulturalnym i społecznym. 31 sierpnia 1948 roku zlikwidowano „Teatr Miejski” w Sosnowcu, który ponownie, ze względu na presję wywieraną przez społeczeństwo, otwarto po 7 latach. Wówczas nadano mu nazwę Teatr Zagłębia (początkowo Państwowy Teatr Zagłębia).

Teatr Zagłębia po likwidacji i kilkuletnim milczeniu zaczął nowe życie, niestety początki nie były najlepsze, co zaważyło na przyszłych dziesięcioleciach. Rangę teatru próbował ponieść dyrektor Przystawski dający się poznać jako wybitny twórca sztuki scenicznej, oryginalny artysta i reżyser. Stworzył atmosferę prawdziwie kresową, lwowską, potęgującą się podczas częstych wizyt w teatrze Bronisława Dąbrowskiego. Ów panujący lwowski styl odznaczał się również doskonałym wyrazem sztuki scenicznej o bardzo oryginalnym i wysokim poziomie artystycznym.

Lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte XX wieku to czas, w którym teatr doświadczył kolejnych zmian. Jan Klemens, kolejny dyrektor teatru, uznał, że jedyna scena w mieście musi się oprzeć na dobrej literaturze zarówno dla dorosłych jak i młodych widzów. Zmiany w repertuarze zaowocowały nie tylko dobrą opinią o teatrze i zespole oraz uznaniem publiczności i krytyków, ale także poprawiły kondycję finansową teatru.

W kolejnych sezonach lat osiemdziesiątych XX wielku konsekwentnie prezentowano dzieła literatury. Na afiszu pojawiły się m.in.: „Opera za trzy grosze” Bertolda Brechta, „Romeo i Julia” Williama Shakesperare’a, „Wiśniowy sad” Antoniego Czechowa, Molier „Świętoszek” Moliera, „Zemsta” Aleksandra Fredry, „Klątwa” Stanisława Wyspiańskiego, „Grzech” Stefana Żeromskiego.

Teatr Zagłębia do dziś stara się zaoferować swoim widzom zróżnicowany repertuar oraz wyrównany poziom rzemiosła aktorskiego. W roku 2009 został wyróżniony Zagłębiowską Nagrodą Humanitas za ponad stuletnią działalność artystyczną i promocję regionu poprzez sztukę. 

tekst nadesłany przez Teatr Zagłębia

 

Literatura:

  1. 100 lat Teatru Zagłębia w Sosnowcu 1897-1997, red. Andrzej Osajda, Teatr Zagłębia, Sosnowiec 1997.
  2. 70 lat Państwowego Teatru Zagłębia w Sosnowcu 1897-1967, red. Stanisław Wilczek, Komitet Obchodu Jubileuszu 70-lecia Państwowego Teatru Zagłębia w Sosnowcu, Sosnowiec 1967.
  3. Państwowy Teatr Zagłębia w Sosnowcu 1897-1978, program, red. Jan Pierzchała, Państwowy Teatr Zagłębia, Sosnowiec 1978.
  4. Państwowy Teatr Zagłębia w Sosnowcu, program jubileuszowy, red. Jan Pierzchała, Państwowy Teatr Zagłębia, Sosnowiec 1972.
  5. Przemsza-Zieliński J., Sosnowiecka encyklopedia historyczna, Muzeum w Sosnowcu, Sosnowiec 2000.
  6. Teatr w Zagłębiu Dąbrowskim. Jubileusz 85-lecia PTZ w Sosnowcu 1897-1982, red. Jan Pierzchała, Sosnowiec 1982.
  7. Żywot W. J., Dwadzieścia sezonów teatru sosnowieckiego 1919-1939, Śląski Instytut Wydawniczy, Katowice 1983.

 

 

informacje dodatkowe

nie wprowadzono żadnych informacji

Dodaj informacje

nazwa będzie opublikowana

Email nie zostanie opublikowany

Informacja: Informacja o teatrze musi zawierać minium 10 znaków.

threeplusone=