enczsksiplhudeitsvhrespt
/ plgłówne menu
jesteś tutaj Theatre database
EN | PL | IT

Opera Bałtycka

także Państwowa Opera i Filharmonia Bałtycka (1953-1994), Państwowa Opera Bałtycka (1994-2012)
historia teatrugaleriadane techniczneoryginalne wyposażenie

ważne wydarzenia

(więcej)1948 | przebudowa poniemieckiej hali sportowej na budynek Teatru Wielkiego 1948-49

(więcej)28.06.1950 | oficjalna inauguracja działalności Studia Operowego spektaklem "Eugeniusz Oniegin" Piotra Czajkowskiego
(więcej)01.05.1953 | połączenie Filharmonii i Studia Operowego w Państwową Operę i Filharmonię Bałtycką

(więcej)1954 | pierwsza przebudowa gmachu - remont scen i zaplecza 1954-55. Rozbudowę prowadził architekt Daniel Olędzki

(więcej)1973 | druga przebudowa, prowadzona przez pracownię Stefana Kuryłowicza - dobudowa foyer 1973-82

(więcej)1994 | rozdzielenie Opery i Filharmonii na odrębne instytucje, przejście Filhamonii do nowej siedziby
(więcej)2003 | trzecia przebudowa i modernizacja gmachu Opery

(więcej)2011 | powstanie Społecznego Komitetu Wsparcia Budowy Opery Bałtyckiej, którego celem jest zebranie środków i realizacja budowy nowego gmachu Opery Bałtyckiej

osoby

(więcej)Stefan Kuryłowicz |Architekt

architekt, wykładowca Politechniki Warszawskiej, uważany za jednego z bardziej wpływowych polskich architektów XX i XXI wieku


(więcej)Ernst Schade |Architekt
Architekt pierwotnego budynku "sporthalle" (Opera Bałtycka). Przedstawił skomplikowany eklektyczny projekt przebudowy teatru w Gdańsku w 1899 roku.więcej

(więcej)Daniel Olędzki |Architekt
architekt związany z Gdańskiemwięcej

historia

Pierwsze spektakle operowe odbywały się w Gdańsku już w połowie XVII wieku w Szkole Szermierczej. Sto lat później otwarty został budynek przeznaczony do regularnego wystawiania oper i pantomim baletowych. Jednak jeszcze pod koniec XVIII wieku gdański balet zawiesił działalność i w otwartym w roku 1801 teatrze na Targu Węglowym prezentowane były przedstawienia gościnne. Kolejne sceny zbudowano na początku XX wieku. Była to Opera Leśna w Sopocie, zainaugurowana w roku 1909 oraz Tattersaal, wzniesiona w latach 1914-1915. W 1945 roku wszystkie gdańskie sceny zostały zniszczone przez wojska radzieckie.

Jesienią 1945 roku na zniszczonych ziemiach odzyskanego Wybrzeża rozpoczęła działalność Filharmonia Bałtycka pod kierunkiem Romana Kuklewicza i Zbigniewa Turskiego. Czterdziestoosobowa orkiestra odbywała próby w pozbawionym szyb budynku Gdańskiego Towarzystwa Muzycznego, borykając się z ogromnymi problemami bytowymi. Z końcem sezonu 1949/50 Miejska Orkiestra Symfoniczna została upaństwowiona i zyskała nazwę Państwowej Filharmonii Bałtyckiej. W tym czasie z inicjatywy Iwo Galla, dyrektora Teatru Wybrzeże, powołane zostało Studio Muzyczno-Dramatyczne, którego pierwszą, wciąż na poły amatorską realizacją operową była Halka Stanisława Moniuszki. Z braku zachowanych po wojnie sal teatralnych, na siedzibę nowego zespołu przeznaczono dawną poniemiecką halę sportową, zbudowaną według projektu Ernsta Schade. Była to, jak się wówczas mówiło, „sporthala”, mocno zdewastowana, ale nie zrujnowana. Duża sala na około tysiąc miejsc wybrzuszała się zniszczonymi klepkami parkietu. Płyciutka estrada rozciągała się na całą szerokość sali, żadnego zaplecza. Oczywiście scenę trzeba było dopiero wybudować. Prócz głównej sali budynek mieścił jeszcze dwie mniejsze salki od ulicy Rokossowskiego – tu gdzie dziś foyer teatru i salka wystawowa. Tam właśnie uplasowała się restauracja pod pretensjonalną nazwą „Polonia”. (…)

Postanowiono „sporthalę” przebudować na teatr. Powstał Społeczny Komitet Odbudowy Teatru. Zaczęło się planowanie bez zasięgania zdania specjalistów od budowy teatrów i popłynęły pieniądze na odbudowę budynku, który zarówno przez swoje położenie, jak i strukturę zupełnie się na teatr nie nadawał, ani wówczas, ani nawet dziś po kilkakrotnych przeróbkach i przebudowach. Do dziś słychać w czasie przedstawienia zgrzyt tramwaju skręcającego na szynach tuż koło teatru, do dziś są na widowni „dziury akustyczne”, gdzie nie dochodzi tekst mówiony przez aktora, a już nie ma co mówić o zewnętrznym wyglądzie gmachu, który przeraża architekta, dziwi turystę, odstrasza widza. Pierwsza odbudowa „sporthali” nastąpiła dopiero na wiosnę 1948 roku[1].

W roku 1949, wraz z przybyciem do Gdańska Zygmunta Latoszewskiego, rozpoczęło działalność Studio Operowe – zalążek przyszłego zespołu Opery Bałtyckiej. Zespołem młodych artystów kierowali: Wiktor Bregy – reżyser, Kazimierz Czekotowski – kierownik wokalny, Karol Gajewski – scenograf, Janina Jarzynówna-Sobczak – choreograf i pedagog baletu. Pierwsze przedstawienia przygotowane przez Studio Operowe odbywały się już w 1949 roku. Jednak za inaugurację działalności Opery uważa się premierę Eugeniusza Oniegina Piotra Czajkowskiego, która miała miejsce 28 czerwca 1950 roku. Z dniem 1 maja 1953 roku Studio Operowe zostało połączone z Filharmonią, tworząc Państwową Operę i Filharmonię Bałtycką. Siedzibą Opery był budynek przy ul. Rokossowskiego, zwany Teatrem Wielkim, o widowni na 750 miejsc. Do roku 1967 była to wspólna siedziba Opery i Filharmonii oraz Teatru Wybrzeże. Latem wykorzystywano scenę Opery Leśnej w Sopocie, gdzie odbywały się spektakle plenerowe.

W latach 1954/1955 pod kierunkiem architekta Daniela Olędzkiego przeprowadzono pierwszą przebudowę gmachu, obejmującą remont sceny i zaplecza. W czasie kolejnej przebudowy, realizowanej przez pracownię architektoniczną Stefana Kuryłowicza w latach 1973-1982, dobudowane zostało foyer. W tym czasie zmienił się też adres instytucji, ul. Rokossowskiego została przemianowana na al. Zwycięstwa.

W roku 1994 nastąpiło rozdzielenie Opery i Filharmonii, które od tego czasu są samodzielnymi instytucjami (Filharmonia otrzymała nową siedzibę w zrewitalizowanej elektrociepłowni na wyspie Ołowiance w Gdańsku).

Jesienią 2003 roku dokonano kolejnej przebudowy, która objęła modernizację widowni.
Opera Bałtycka realizuje spektakle także poza swoją siedzibą, m.in. w kościele św. Jana, w którym od 2004 roku odbywają się Świętojańskie Noce Muzyki Operowej. W 2010 roku usamodzielnił się zespół baletu Opery, tworząc Bałtycki Teatr Tańca, prowadzony przez Izadorę Weiss.
Od początku istnienia Opera Bałtycka funkcjonuje w budynku zaadaptowanym, mimo licznych przeróbek i remontów wciąż nie dostosowanym akustycznie i technicznie do potrzeb. W kwietniu 2011 roku powstał Społeczny Komitet Wsparcia Budowy Opery Bałtyckiej, którego działania zmierzać będą do wybudowania nowego gmachu dla Opery Bałtyckiej.



[1] 20 lat teatru na Wybrzeżu, Szczepkowska Malwina, Wydawnictwo Morskie 1968, s.11-12.

 

Literatura:

  1. Ciechowicz J. (redakcja), 200 lat teatru przy Targu Węglowym, Gdańsk 2004.
  2. Gojżewski R., Państwowa Opera i Filharmonia Bałtycka w latach 1945-1961, Gdański Rocznik Kulturalny t.1, 1964.
  3. Gojżewski R., Placówki muzyczne na Wybrzeżu Gdańskim w dwudziestopięcioleciu Polski Ludowej, w: W kręgu kultury, muzyki i baletu, Gdańsk 1971.
  4. Jankowski B. M. (redakcja) Państwowa Opera i Filharmonia Bałtycka w Gdańsku. W 25-lecie istnienia, Gdańsk, 1971.
  5. Jarzynówka-Sobczak J., Drogi rozwoju baletu gdańskiego, w: W kręgu kultury, muzyki i baletu, Gdańsk 1971.
  6. Muzyka i życie muzyczne na Ziemiach Zachodnich i Północnych 1945-1965, B. M. Jankowski, M. Misiorny, Poznań 1968.
  7. Państwowa Opera i Filharmonia Bałtycka 1945 – 1985, redakcja: A. Czekanowicz, Gdańsk 1985.
  8. Państwowa Opera Bałtycka 1950-2000, redakcja: van Snake, Gdańsk 2000.
  9. Rozmowy o tańcu – wywiad-rzeka z Janiną Jarzynówną-Sobczak.
  10. Szczepkowska Malwina, 20 lat teatru na Wybrzeżu, Wydawnictwo Morskie 1968.
  11. Teatry Polskie w trzydziestoleciu (1944–1974), Słownik, nadbitka z „Pamiętnika Teatralnego” 1975 z. 3–4.

 

 

autor: Anna Ochman

informacje dodatkowe

nie wprowadzono żadnych informacji

Dodaj informacje

nazwa będzie opublikowana

Email nie zostanie opublikowany

Informacja: Informacja o teatrze musi zawierać minium 10 znaków.

eightminusfour=