enczsksiplhudeitsvhrespt
/ plgłówne menu
jesteś tutaj Theatre database
EN | PL | IT

Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki

także Teatr Miejski (1945-1949), Teatr Miejski – Dom Ludowy im. Marszałka Józefa Piłsudskiego (1938-1939, Teatr Dramatyczny im. Józefa Piłsudskiego (2007), Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki (1964-2007)
historia teatrugaleriadane techniczneoryginalne wyposażenie

ważne wydarzenia

(więcej)1938 | zakończenie budowy gmachu

osoby

Jarosław Gerycz |Architekt

historia

Trudne początki, czyli... od kiedy istnieje Teatr Dramatyczny?

Często Widzowie pytają nas: od kiedy istnieje Teatr Dramatyczny? No i tu jest problem, bo co powinno być uznane za początek historii tej instytucji w mieście?

Rok 1938
Czy rok 1938 – wtedy zakończono budowę gmachu Teatru Miejskiego – Domu Ludowego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, a zaraz po świętach Bożego Narodzenia zagrano tu spektakl „Cydzik i spółka”. Było to pierwsze przedstawienie w tym teatrze!! Jednak na scenie występował zespół grodzieńskiego Teatru Objazdowego, a oficjalne otwarcie ciągle było przekładane. Zaproszono bowiem Marszałka Rydza-Śmigłego, a ten wprawdzie zgodził się, ale co i rusz nie mógł dotrzeć do Białegostoku: otwarcie przełożono na maj 1939, potem na wrzesień, a wtedy wybuchła wojna…

A zatem datując historie według wieku murów, możemy liczyć dzieje teatru od 1938 roku. Ale teatr to przecież ludzie, zespół! I tu pierwszą ważną datą jest rok 1940, kiedy do Białegostoku przyjechała – uciekając przed Niemcami – grupa znakomitych aktorów warszawskich pod wodzą Aleksandra Węgierki. Ich pobyt w naszym mieście był krótki, ale jakże istotny! To właśnie oni stworzyli pierwszy stały zespół w tym teatrze. Za ich sprawą odbyła się tu m.in. premiera „Intrygi i miłości” Friedricha Schillera, „Dożywocia” Aleksandra Fredry, „Pygmaliona” Georga B. Shawa. A hitem był wieczór mickiewiczowski z fragmentami „Pana Tadeusza”, „Konrada Wallenroda” i „Salonu warszawskiego”. Grano w języku w polskim i śpiewano hymn narodowy, a pamiętać należy, że działo się w czasach gdy Białystok był częścią Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej! Ten piękny epizod zakończył się w 1941 roku. Zespół wyjechał na gościnne występy do Mińska i Brześcia, a w tym samym czasie wybuchła wojna rosyjsko-niemiecka. W drodze powrotnej część artystów – w tym. m.in. Węgierko – została aresztowana przez Niemców, nigdy już do Białegostoku nie wrócili. Sam Teatr też ucierpiał: część budynku spłonęła w trakcie bombardowania miasta. Mówiło się nawet, że Węgierko zginął murach białostockiego teatru. To jednak tylko piękna legenda, pokazująca jak bardzo w świadomości białostoczan teatr związał się z tym artystą. On sam stracił życie w getcie lub w więzieniu na Pawiaku w Warszawie, dokładnie nie wiadomo.

Rok 1944
Kolejną datą, która pretenduje do miana tego właściwego „początku” Teatru jest rok 1944. Białystok wyszedł z wojny straszliwie okaleczony, trzy czwarte miasta legło w gruzach. Ale od razu po wyzwoleniu schronienie znalazła tu garstka artystów, którym udało się przetrwać wojnę, a którzy nie mogli od razu wrócić do Warszawy czy Krakowa, bo tam wciąż trwała wojna. I to oni stworzyli pierwszy po wojnie zespół: Joanna Błońska, Halina Kossobudzka, Halina Czengery, Lidia Zamkow, Marian Meller (pierwszy dyrektor), Jan Świderski, Czesław Wołłejko. Do nich dołączyli białostoccy aktorzy: Rena Ruszczyc, Władysław Szumowicz, Władysław Szypulski, Mikołaj Aleksandrowicz, Witold Różycki. To właśnie oni przygotowali już 22 września 1944 roku premierę spektaklu „Uciekła mi przepióreczka” Stefana Żeromskiego – pierwszy spektakl w powojennej (prawie) Polsce! Premierowy wieczór był niezwykły. Szumowicz wspominał, że kiedy ze sceny padły pierwsze słowa, widownia szalała z radości. Chwilę później jednak zgasło światło! Co robić? Ktoś rzucił pomysł, żeby zapalić świece. Zapalono je i grano dalej. Już nieprzerwanie, aż do dziś. Dlatego właśnie 1944 rok uważa się za właściwy początek historii Teatru Dramatycznego w Białymstoku.


 

Teatr im. Aleksandra Węgierki jest jedynym zawodowym teatrem dramatycznym
w województwie podlaskim, działa od 65 lat. Taka pozycja na mapie kulturalnej wymaga zaspokajania różnych gustów, wychodzenia naprzeciw potrzebom szerokich kręgów odbiorców. Na repertuar teatru składają się więc zarówno inscenizacje dzieł światowej klasyki literatury, jak i prapremiery polskiej
i europejskiej dramaturgii współczesnej; sztuki ambitne, nietuzinkowe, przeznaczone dla bardzo wymagającego odbiorcy oraz lekkie komedie, farsy; spektakle „szkolne” i ciekawe realizacje teatru dziecięcego. Średnio w ciągu sezonu zespół Teatru realizuje siedem-osiem premier i prezentuje ok. 380 przedstawień. Uzupełnieniem stałego repertuaru jest również SCENA OFF i Scena Impresaryjna.

OFF to propozycja dla młodych twórców, którzy mają pomysł na ciekawe przedstawienie, a nie mają możliwości scenicznej realizacji. Teatr zapewnia im pomoc merytoryczną, organizacyjną i przede wszystkim scenę.

Z kolei impresariat to sposób na wzbogacenie repertuaru o koncerty, recitale, spektakle
z całego kraju, z wielkimi gwiazdami, na wysokim poziomie artystycznym. To okazja, by mieszkańcy Białegostoku mieli okazję obejrzeć to, czym zachwyca się cały kraj.

Teatr Dramatyczny mieści się w zabytkowym budynku, wybudowanym pod koniec lat 30-tych
w stylu modernistycznym. Do rej pory zachował się oryginalny rozkład wnętrz teatralnych. Teatr dysponuje trzema scenami: dużą, małą i sceną foyer, która ma charakter kawiarniany. Główna sala widowiskowa jest obecnie największą tego typu przestrzenią w regionie.

Instytucja posiada własne pracownie: krawieckie, modelatorsko-plastyczną, szewską, perukarską (charakteryzatornia), stolarską. Przy Teatrze działa też Archiwum Artystyczne, dokumentujące różnorodne działania artystyczne od 1944 roku, a także Biblioteka teatralna.

Zespół Teatru tworzy obecnie dwudziestu aktorów. Drugie tyle współpracuje z teatrem przy realizacji konkretnych przedstawień. Są w tym gronie również gwiazdy polskiego teatru i kina, jak np.: Maria Pakulnis, Gabriela Kownacka, Anna Korcz, Ewa Dałkowska, Ewa Szykulska, Emilia Krakowska, Wojciech Wysocki, Henryk Talar, Olaf Lubaszenko.

Wśród reżyserów, którzy współpracują z Teatrem, warto wymienić: Julię Wernio („Lot nad kukułczym gniazdem”), Jerzego Bończaka („stosunki na szczycie”, „Pomysł na morderstwo”), Grzegorza Chrapkiewicza („Fantom bólu”), Andrzeja Zaorskiego („Policja”), Zbigniewa Lesienia („Antygona w Nowym Jorku”), Krzysztofa Kopkę („Beniowski”).

Oprócz działalności repertuarowej Teatr prowadzi na szeroką skalę działania z zakresu edukacji teatralnej. Są to różnorodne zajęcia, skierowane właściwie do wszystkich grup wiekowych: od kilkuletnich dzieci (Bajkowe Poranki), przez młodzież szkolną (warsztaty, lekcje teatralne, spektakle edukacyjne, Lato
w Teatrze), aż po studentów (ZOOM na Teatr, wystawy, „warsztaty teatralno-poetyckie) i osoby dorosłe (warsztaty „Środki Teatralne”, konkurs „Mój pierwszy raz… na scenie). W tym segmencie działalności Teatru w szczególnie komplementarny sposób łączą się ze sobą różne dziedziny sztuki: fotografia, taniec, kultura uliczna, grafika, architektura.

Sztandarowe, cykliczne  imprezy Teatru Dramatycznego im. Aleksandra Węgierki to m.in. Ogólnopolski Konkurs Małych Form Dramaturgicznych 1-2-3, Dni Otwarte, Międzynarodowy Dzień Teatru, Niepospolite Artystów Poruszenie (inauguracja sezonu artystycznego), a ostatnio też Festiwal FILMVISAGE.

Współpraca międzynarodowa naszego Teatru dotyczy przede wszystkim wschodu Europy, Rosji
i Białorusi. Prowadzimy wymianę artystyczną z Teatrem Dramatycznym w Grodnie, grodzieńskim Teatrem Lalek, Akademickim Narodowym Teatrem Dramatycznym w Witebsku, a w 2010 planujemy też szeroką wymianę z Akademickim Teatrem Komedii z Sankt-Petersburga. Gościliśmy też w teatrze rosyjskich dramaturgów: Wasilija Sigariewa, Aleksandra Słapowskiego. Jednym z ciekawszych przykładów międzynarodowej współpracy jest również spektakl „Samotny zachód” Martina McDonagha, zrealizowany w Białymstoku przez znakomitego białoruskiego reżysera Gienadija Muszpierta.

Teatr Dramatyczny w ostatnich latach był m.in. finalistą Ogólnopolskiego Konkursu na inscenizację polskiej sztuki współczesnej („Trumna nie lubi stać pusta”, „Trzy razy łóżko”), zdobył wyróżnienie
w Ogólnopolskim Konkursie na inscenizację dawnych dzieł literatury europejskiej („Morosophus), nagrodę za reżyserię dla Piotra Dąbrowskiego na festiwalu TALIA w Tarnowie („Paragraf 22. Epizod”), nagrodę za debiut aktorski dla Alicji Dąbrowskiej („Czarownice z Salem”); gościł ponadto na festiwalach i przeglądach
w Częstochowie, Warszawie, Zielonej Górze, Tarnowie, Rzeszowie, Olecku, Bełchatowie, Kairze.

 

materiał nadesłany z Teatru im. Węgierki

 

 

Literatura:

  1. Mościcki H., Białystok - zarys historyczny, Białystok 1933.
  2. Wróblewski A., W Białymstoku teatr stoi za miastem, „Teatr” 1954 nr 9.
  3. Pierzchała M., Ludzie i teatr im A. Węgierki w Białymstoku w latach 1950-1956.
  4. Szulecka E., Ludzie i teatr im. A Węgierki w Białymstoku w la­tach 1956/57-1974/75.
  5. Kozłowska-Świątkowska E., Cały świat gra komedię. 50 lat Państwowego Teatru Dramatycznego im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku, Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki, Białystok 1995.

 

 

informacje dodatkowe

nie wprowadzono żadnych informacji

Dodaj informacje

nazwa będzie opublikowana

Email nie zostanie opublikowany

Informacja: Informacja o teatrze musi zawierać minium 10 znaków.

twoplustwo=