enczsksiplhudeitsvhrespt
/ plgłówne menu
jesteś tutaj Theatre database
EN | PL | IT

Teatr Lalki, Maski i Aktora "Groteska"

także Teatr Lalki i Aktora "Groteska" (1945, 1946-1951), Teatr "Niebieskie Migdały" (1946-1948), Teatr Lalek "Groteska" (1951-1967), Teatr Lalki i Maski "Groteska" (1967-2000)
historia teatrugaleriadane techniczneoryginalne wyposażenie

ważne wydarzenia

(więcej)1930 | powstanie budynku

(więcej)9. 6. 1945 | inauguracja działalności Teatru Lalki i Aktora Groteska

osoby

(więcej)Władysław Jarema |
Aktor, reżyser, założyciel Teatru Groteska

(więcej)Zofia Jarema |
Scenografka, reżyserka, założycielka Teatru Groteska.

(więcej)Roman Polański |
Reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta, aktor, producent filmowy. Studiował reżyserię filmową na PWSF w Łodzi. Wyreżyserował spektakl Amadeusz (http://www.e-teatr.pl/pl/realizacje/9942,szczegoly.html), którym Tadeusz Łomnicki żegnał się z Teatrem na Woli.więcej

(więcej)Lidia i Jerzy Skarżyńscy |
Wybitni scenografowie teatralni i filmowi, malarze, pedagodzy

(więcej)Kazimierz Mikulski |
Malarz i scenografwięcej

(więcej)Adolf Weltschek |
Aktor, reżyser, dyrektor Teatru Groteska

(więcej)Freda Leniewicz |
Aktorka i reżyserka teatru lalkowegowięcej

historia

W latach międzywojennych nastąpił wzrost zainteresowania budynkami wielofunkcjonalnymi. Na terenie Krakowa świadomą tego typu realizacją była Bursa dla Związku Młodzieży Przemysłowej i Rękodzielniczej, zlokalizowana przy ulicy Skarbowej 2.

Inicjator budowy, ks. Mieczysław Kuznowicz, potrzebował lokalu na zebrania i uroczystości. Jezuita pragnął stworzyć ośrodek dla młodzieży kształcącej się i pracującej w rzemiośle.

W 1912 roku ukonstytuował się Komitet Budowy Domu Związkowego z biskupem Sapiehą na czele. Rada Miejska przydzieliła pod budowę bursy parcelę przy ul. Krupniczej. Projekt gmachu opracował Wacław Krzyżanowski.  Budynek, już we wstępnym założeniu, poza pokojami mieszkalnymi, dysponował salą teatralną.

Początkowo architekt chciał umieścić bursę bliżej ulicy Czystej. W pierwszej fazie budowy była to pięciokondygnacyjna kamienica z pokojami dla młodzieży. Parterowy budynek z salą widowiskową usytuowano wzdłuż ul. Skarbowej. Ze względu na wpływające kwoty i dotacje projekt nabrał rozmachu. Wybudowano budynek większy, mieszczący się  wzdłuż całej ulicy Skarbowej, od Czystej po Krupniczą. Budowę ukończono w 1930 roku.

Reprezentacyjny narożnik na styku ulic Krupniczej i Skarbowej, Krzyżanowski potraktował monumentalnie, nadając mu interesującą oprawę zewnętrzną. Układ fasad i ich dekoracja wywodzą się od Théâtre des Champs- Elysées w Paryżu. Narożnik w formie łuku, na wysokość trzech pięter został ozdobiony podkreślającymi strzelistość półkolumnami. Przestrzeń powyżej kolumn pozbawiona jest dalszych podziałów i ozdobnego wystroju, dochodząc do samego wyraźnie zarysowanego gzymsu. Narożnik w polach pomiędzy pilastrami ozdobiony jest fantazyjną polichromią. Całość wieńczy kopuła z latarnią i oknami w bębnie.

Obecny wystrój elewacji, bliski oryginałowi, ma zdecydowanie wertykalny charakter. Okna i drzwi wejściowe ułożone są w wyraźnych osiach kompozycyjnych. Okna pierwszego piętra wpisują się w tradycyjną chęć podkreślenia piano nobile. W poszczególnych osiach, okna dolnych trzech pięter pogrupowane są we wspólnych opaskach. Okna piętra czwartego pozbawiono elementów wystroju z wyjątkiem wyraźnego parapetu.

Salę teatralną ulokowano od ulicy Skarbowej. Wejście, poprzez szerokie schody i hall prowadziło na półpiętro. Tam, od podwórza znajdowało się foyer. Sala widowiskowa na pierwszym piętrze wpisana była w rzut koła. Scena miała głębokość 7,1 m, otwór sceniczny 6 m. Po obu stronach zascenia były garderoby. Widownia posiadała balkon na rzucie liry, obiegający ją w 2/3. Całość nakryto spłaszczoną kopułą udekorowaną kasetonami.

Sala przystosowana była również do projekcji filmowych, przeznaczonych wyłącznie dla zamieszkującej bursę młodzieży.

W 1945 oddano budynek zawodowemu teatrowi, początkowo Grotesce, następnie Teatrowi Rapsodycznemu. Przeprowadzono remont wnętrza, usprawniono scenę i przystosowano ją do przedstawień lalkowych, a potem rapsodycznych. Na półpiętrze urządzono foyer wykorzystywane także jako sale prób. Po likwidacji Teatru Rapsodycznego w 1967 roku do budynku przy ul. Skarbkowej 2 powróciła Groteska.

 

Literatura:

  1. Dwudziestolecie Teatru „Groteska”, wydawnictwo jubileuszowe.
  2. Groteska! Teatr Lalki, Maski i Aktora 1945-1995, Kraków 1995.
  3. Nowacki K., Dzieje teatru w Krakowie. Architketura krakowskich teatrów, WL, Kraków 1982.
  4. Państwowy Teatr Lalek „Groteska” 1945-1957, Kraków 1956.
  5. Teatr „Groteska”, MKiS, Urząd Wojewody krakowskiego, Kraków.

 

 

autor: Dominik Budyn

informacje dodatkowe

nie wprowadzono żadnych informacji

Dodaj informacje

nazwa będzie opublikowana

Email nie zostanie opublikowany

Informacja: Informacja o teatrze musi zawierać minium 10 znaków.

fourplusthree=