enczsksiplhudeitsvhrespt
/ plgłówne menu
jesteś tutaj Theatre database
EN | PL

Teatr im. Adam Mickiewicza

także Teatry Dramatyczne (1949-1957), Teatry Miejskie (1945-1949), Teatr Miejski (1938-1939), Teatr Kameralny (1931-1938)
historia teatrugaleriadane techniczneoryginalne wyposażenie

ważne wydarzenia

(więcej)11.11.1928 | Wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę gmachu teatralnego
architekci: Józef Krupa, Teodor Łapiński
(więcej)1938 | Zawiązanie spółki Kazimierza Brodzikowskiego i Tadeusza Krotke pod nazwą Teatr Miejski w Częstochowie spółka z o.o.

(więcej)16.6.1937 | Wykup gmachu teatru przez Zarząd Miejski m. Częstochowy. Podjęcie budowy i wykończenia budynku

osoby

Józef Krupa |Architekt

historia

Pierwszy stały teatr w Częstochowie założył Jan Otrembski, częstochowianin, który w 1926 roku przyjeżdżał do swego rodzinnego miasta na gościnne występy. Po uzyskaniu licencji ze Związku Artystów Scen Polskich na prowadzenie teatru i skompletowaniu zespołu aktorskiego, 15 marca 1927 roku, w wydzierżawionej dawnej sali „Reduty” nastąpiło otwarcie Teatru „Rozmaitości”. Pierwszą premierą były Śluby panieńskie Aleksandra Fredry.

Sala „Reduty” mieściła się na pierwszym piętrze w oficynie przy ul. Strażackiej 8 (obecnie ul. Katedralna 13). Właścicielami byli R.Szpigelman i M.Fogel. Szpigelman na własny koszt dokonał adaptacji sali na potrzeby teatru (wzniesiono przybudówkę na garderoby aktorskie, przebudowano balkon). Sala liczyła ok. 250 miejsc.

Z początkiem pierwszego pełnego sezonu, we wrześniu 1927 roku teatr przyjął oficjalną nazwę Teatr Miejski Rozmaitości, otrzymując tym samym roczne subsydium wysokości 4500 zł. Nowy teatr starał się pozyskać publiczność głównie repertuarem komediowym, częste były także występy gościnne, m.in.: warszawskiej „Reduty” Juliusza Osterwy, zespołu Stefana Jaracza, Karola Adwentowicza, Hanki Ordonówny i Eugeniusza Bodo, Józefa Węgrzyna, Wandy Siemaszkowej.

Mimo systematycznych kontroli stanu technicznego, budynek i salę teatru coraz bardziej zaniedbywano, co doprowadziło w lipcu 1930 roku do zamknięcia sali „Rozmaitości” ze względu na zagrożenie bezpieczeństwa widzów.

Wcześniej, we wrześniu 1928 roku z inicjatywy Otrembskiegoi starosty częstochowskiego Kazimierza Kuhna utworzona została spółka akcyjna Towarzystwo Budowy i Eksploatacji Teatru w Częstochowie, która podjęła inwestycję budowy gmachu teatralnego przy ul. Kilińskiego 15. Autorami projektu architektonicznego byli Józef Krupa i Teodor Łaciński.

22 lipca 1931 roku zespół Otrembskiego wznowił działalność w nowym, częściowo wykończonym gmachu pod nazwą Miejski Teatr Kameralny. Działalność zainaugurowano komedią Kazimierza Zalewskiego Oj mężczyźni, mężczyźni. Kolejny sezon przyniósł jednak znaczący spadek frekwencji i tym samym problemy finansowe, które skłoniły Otrembskiego, założyciela teatru i wieloletniego dyrektora placówki, do opuszczenia Częstochowy. Jego następcą został Iwo Gall, wybitny reżyser, scenograf i bardzo dobry organizator. Od czasów jego dyrekcji rozpoczyna się w teatrze częstochowskim świadoma polityka repertuarowa ukierunkowana zarówno na artystyczną, jak i oświatowo-wychowawczą funkcję teatru, wzbogacana przez kolejnych dyrektorów o działalność objazdową.

Tymczasem zadłużone Towarzystwo Budowy i Eksploatacji Teatru nie było w stanie kontynuować prac budowlanych na wyższych kondygnacjach gmachu teatralnego. W 1933 roku Towarzystwo zostało zlikwidowane, a budynek, wystawiony do licytacji, został zakupiony przez Komunalną Kasę Oszczędności. Dopiero w 1937 roku, gdy niewykończony gmach zaczął grozić ruiną, nabył go Zarząd Miejski m. Częstochowy. Budowa została ukończona na początku 1938 roku.

„Oficjalne otwarcie całego gmachu teatralnego postanowiono przełożyć na wrzesień i połączyć z inauguracją nowego sezonu teatralnego. Nastąpiło to 16 września 1938 roku. Duża sala obliczona na 1000 miejsc, której ściany pomalowano w jasnych kolorach, posiadała kryte światła, odpowiednią wentylację, centralne ogrzewanie. Wypełniały ja półkoliście ustawione rzędy wygodnych foteli. Całość robiła wrażenie wytworne. Wykończenia wymagały jeszcze tylko balkony. Na uroczystości otwarcia przemawiał prezydent m. Częstochowy Jan Szczodrowski. Powiedział m. in.:

Na wykończenie teatru Zarząd Miejski wydatkował w roku ubiegłym złotych 158 762, w tej sumie 100 000 z uzyskanej pożyczki w Komunalnej Kasie Oszczędności. W roku bieżącym Zarząd Miejski zapreliminował na urządzenie górnej sali złotych 60 000, która to suma nie rozwiązuje ostatecznego wykończenia teatru.

W ten sposób Zarząd Miejski uratował od ruiny majątek milionowej wartości, dając jednocześnie społeczeństwu miasta Częstochowy przybytek kultury duchowej.

W głębokim przeświadczeniu, że na tej sali w ciągu wieków kształtować się będzie dusza polska, a teatr ten (…) będzie ostoją myśli polskiej – ogłaszam Teatr Miejski w Częstochowie za otwarty”[1].

 Modernistyczny gmach usytuowany został na zbiegu ulic Jasnogórskiej i Kilińskiego. Zaokrąglona lekko część frontalna fasady przechodzi w symetrycznie rozłożone płaskie ściany, przedłużające fasadę w głąb obu ulic. Na ściętej narożnej ścianie wejściowej znajdują się trzy ocienione kolumnadą wejścia, przedłużone na wyższych piętrach w neogotycko stylizowane okna. Także na pozostałych częściach fasady zgrupowano po trzy strzeliste wnęki okienne, podkreślając symetrię i rytm kompozycji architektonicznej. Zwieńczenie frontonu tympanonem nadaje gmachowi monumentalnego charakteru, a jednocześnie podkreśla jego geometryczny układ. Pozbawiony jakichkolwiek ornamentów budynek pozostaje chłodny, jakby powściągliwy, obiektywny w stylistyce i uporządkowany.

Wybuch wojny przerwał na kilka lat działalność rozwijającego się teatru. Po wojnie remontu zniszczonego budynku dokonała grupa aktorów po kierownictwem Tadeusza Krotkego. W kwietniu 1945 roku odbyła się pierwsza premiera - Uciekła mi przepióreczka Stefana Żeromskiego.

W 1949 roku Teatry Miejskie w Częstochowie zostały upaństwowione. Za dyrekcji Edmunda Krona, w latach 1952-1960, teatr częstochowski należał do najlepszych scen prowincjonalnych w kraju. 13 listopada 1956 roku teatrowi nadano imię Adama Mickiewicza.

We wrześniu 1979 roku rozpoczęła się modernizacja i rozbudowa budynku teatru. Podczas trwającego pięć lat remontu spektakle odbywały się, dzięki uprzejmości gospodarzy w sali Filharmonii Częstochowskiej, w klubie Politechnik, a także w salach zakładowych domów kultury Stradom i Warta. 1 października 1984 roku, premierą Zemsty Aleksandra Fredry, zainaugurowano działalność zmodernizowanej sceny.



[1] Życie teatralne w Częstochowie 1870, 1945, 1970, praca zbiorowa pod red. Bolesława Lubosza, 1970, s.38-39.

 

 

Literatura:

  1. Kwaśniewski T.,  Album na XV-lecie Teatru im. Adama Mickiewicza w Częstochowie 1945-1960 [przegląd premier]
  2. Państwowe Teatry Częstochowa. Na uroczystość dziesięciolecia. Program Beatryks Cenci Słowackiego, prem. 19 V 1955
  3. Teatry Polskie w trzydziestoleciu (1944–1974), Słownik, nadbitka z „Pamiętnika Teatralnego” 1975 z. 3–4.
  4. Życie teatralne w Częstochowie 1870, 1945, 1970, praca zbiorowa pod red. Bolesława Lubosza, 1970

 

 

autor: Anna Ochman

informacje dodatkowe

nie wprowadzono żadnych informacji

Dodaj informacje

nazwa będzie opublikowana

Email nie zostanie opublikowany

Informacja: Informacja o teatrze musi zawierać minium 10 znaków.

sevenplusfive=