enczsksiplhudeitsvhrespt
/ plgłówne menu
jesteś tutaj Theatre database
EN | CS | PL | DE

Teatr Królewski w Starej Oranżerii

także Teatr Stanisławowski w Starej Pomarańczarni (do 2014 roku)
historia teatrugaleriadane techniczneoryginalne wyposażenie

ważne wydarzenia

(więcej)6.9.1788 | otwarcie teatru
premiera: Molier, Grzegorz Dyndała, Charles  Collé, Henryk IV na łowach
(więcej)1840 | odnowienie malowideł we wnętrzu teatru, założenie zasłon w lożach

(więcej)1916 | odnowienie architektury wnętrza oraz dekorajci malarskiej, zagubienie dekoracji i zniszczenie kurtyny autorstwa Sacchetiego i Głowackiego

(więcej)1959 | Zakończenie remontu rozpoczętego w 1945 roku
Odnowienie malowideł plafonu i fryzu. Całkowita przebudowa i unowocześnienie urządzeń sceny i podscenia. Zamiana piwnic na szatnie i palarnie.

osoby

(więcej)Dominik Merlini |Architekt

Architekt włoskiego pochodzenia. Od 1761 roku pracował głównie na zamówienie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz dla arystokracji związanej z dworem.


(więcej)Aleksander Ludwik Kozubowski |Architekt
Architekt i budowniczy. W latach 1834-1842 budowniczy Teatrów Rządowych.

(więcej)André Le Brun |Malarz

W latach 1768-1795 pracował jako nadworny artysta króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

więcej

(więcej)Jan Bereżycki |Malarz
Autor scenografi przygotowanej na otwarcie teatru.

(więcej)Antonio Sacchetti |Malarz

Malarz, autor kurtyny z wizerunkiem pałacu Admiralicji i kolumna Aleksnadra I. Pracował m.in. w Warszawie, Dreźnie, Wiedniu i Berlinie.

więcej

(więcej)Jan Bogumił Plersch |

Polski malarz i dekorator wnętrz pochodzenia niemieckiego, malarz na dworze Stanisława Augusta Poniatowskiego.


(więcej)Wojciech Bogusławski |
Nazywany ojcem teatru polskiego. Aktor, reżyser, dyrektor Teatru Narodowego.więcej

historia

W warszawskich Łazienkach w latach 1784–1788 zbudowany został – według projektu Dominika Merliniego – okazały budynek Pomarańczarni. W jej wschodnim (prawym) skrzydle znalazł się prywatny teatr króla Stanisława Augusta. Wejście do niego prowadzi przez potrójne drzwi w fasadzie, zdominowanej przez siedem wysokich, arkadowych okien pierwszego piętra. Scenę na planie kwadratu o boku około 15 metrów i dziesięciometrowej wysokości oddzielają od zbliżonej rozmiarami sali dla widzów dwie pary kolumn korynckich – i kanał dla orkiestry. Widownię na ponad 200 osób, z rzędami amfiteatralnie ustawionych ławek na parterze i dziewięcioma lożami na piętrze, okalają podwojone korynckie pilastry. Trzy loże na wprost sceny przeznaczone były dla króla i jego rodziny. Pomiędzy lożami stoją posągi kobiet w antycznych szatach, trzymające w dłoniach świeczniki (wykonali je królewscy rzeźbiarze, André Lebrun i Jacopo Monaldi). Malarski wystrój wnętrza to dzieło Jana Bogumiła Plerscha. Ponad lożami rzeczywistymi znajdują się iluzjonistyczne loże z widzami – niezwykły wizerunek osiemnastowiecznej publiczności. Eleganckie damy w kunsztownych nakryciach głowy, panowie zarówno w strojach staropolskich, jak i we frakach, wychylają się przez balustrady ponad głowami prawdziwych widzów. Kolisty plafon ukazuje Apolla na kwadrydze w otoczeniu amorków. Wokół plafonu umieszczone zostały cztery medaliony z wizerunkami najwybitniejszych dramatopisarzy: Sofoklesa, Shakespeare’a, Racine’a i Molière’a. Ponad sceną widnieje herb Rzeczypospolitej z herbem królewskim, podtrzymywany przez uskrzydlone geniusze sławy (pod nim znajdują się sygnatury Plerscha i sztukatora Staggiego). Kurtyna, przedstawiająca dziewięć Muz na Parnasie, również była dziełem Plerscha, podobnie jak część dekoracji.

            Na inaugurację 6 września 1788 roku amatorzy z arystokratycznych rodów odegrali po francusku George Dandin Molière’a i La partie de chasse d’Henri VI Collé’a. 14 września, podczas uroczystych obchodów rocznicy pokonania Turków pod Wiedniem i odsłonięcia pomnika Jana III Sobieskiego, pokazano „balet rycerski”, ułożony przez samego Stanisława Augusta, oraz kantatę na cześć zwycięstwa. Od 12 czerwca do 8 września 1791 roku, podczas przebudowy Teatru Narodowego, występował w Pomarańczarni zespół Wojciecha Bogusławskiego. By pomóc aktorom, król opłacał koszt przedstawień, a publiczność wchodziła za darmo. Gdy w wyniku rozbiorów Polska utraciła niepodległość, a w 1817 roku car Rosji kupił Łazienki, teatr był używany tylko okazjonalnie. Antonio Sacchetti, dekorator Teatru Wielkiego, namalował nową kurtynę, przedstawiającą kolumnę Aleksandra I przed Pałacem Zimowym w Petersburgu. W 1916 roku po gruntownej renowacji (przy okazji zniszczono dawne dekoracje i kurtyny) został 27 maja otwarty miniaturą dramatyczną Jana Lechonia W pałacu królewskim i koncertem. Występowały w nim różne zespoły. Kolejną renowację przeprowadzono po II wojnie światowej, przede wszystkim unowocześniając urządzenia sceniczne. Z dawnych przetrwały do dziś kołowroty do podciągania dekoracji oraz machina imitująca grzmoty. Obecnie, ze względu na jego ogromną wartość zabytkową, Teatr w Pomarańczarni rzadko bywa udostępniany na przedstawienia i uroczystości[1].



[1] Barbara Król-Kaczorowska, Łazienkowski Teatr w Pomarańczarni, Warszawa 1961; Barbara Król-Kaczorowska, Teatry Warszawy. Budynki i sale w latach 1748–1975, Warszawa 1986.

 

Literature:

  1. Król B., Teatr w Starej Pomarańczarni w Łazienkach „Pamiętnik Teatralny”, 1952, z.2–3.
  2. Król B., W sprawie autorstwa malowideł w łazienkowskiej Pomarańczarni, „Biuletyn Historii Sztuki” 1958, z.3–4.
  3. Król – Kaczorowska B., Łazienkowski teatr w Pomarańczarni, Warszawa 1961.
  4. Król - Kaczorowska B., Teatr Dawnej Polski. Budynki, dekoracje, kostiumy, Warszawa 1971.
  5. http://www.lazienki-krolewskie.pl/site,id,49.html

 

 

autor: Jarosław Komorowski

informacje dodatkowe

nie wprowadzono żadnych informacji

Dodaj informacje

nazwa będzie opublikowana

Email nie zostanie opublikowany

Informacja: Informacja o teatrze musi zawierać minium 10 znaków.

sixminusone=