Lubuski Teatr im. Leona Kruczkowskiego
także Teatr Ziemi Lubuskiej (1951-1964), Stadthalle (lata 30. XX w.)al. Niepodległości 3/5 | |
pokaż na mapie | http://www.teatr.zgora.pl/ |
ważne wydarzenia
wymiana instalacji wodno-kanalizacyjnej i cieptej wody; prace remontowe wewnątrz budynku polegające na skuciu tynków, malowaniu ścian, częściowej wymianie stolarki drzwiowej wewnetrznej; przeglad i drobne naprawy dachówki na dachu budynku głównego; wymiana stolarki okiennej w obu klatkach schodowych; wymiana armatury i glazury w obu sanitariatach koło sali kameralnej
wykonanie nowego przykrycia głównej sali widowiskowej wraz z pomostami technologicznymi; wykonanie stropu nad lewym i prawym hallem; wykonanie stropodachu nad magazynem, przyległym do widowni nad hallem lewym; nadbudowanie ścian wokoł widowni i podwyższenie poziomu sufitu; zmiana artykulacji otworów drzwiowych sali widowiskowej z pierwotnych dwunastu na sześć
obłożenie prostokątnymi płytami azbestowymi fasady budynku głównego od wysokości I kondygnacji do balkonu
osoby
historia
Obecny gmach Lubuskiego Teatru im. Leona Kruczkowskiego zbudowano w 1931 roku według projektów berlińskiego architekta Oscara Kaufmanna, twórcy Volksbühne. Sam projekt Stadthalle został przygotowany już w 1928 roku. Budynek jest jedyną realizacją Kaufmanna na obecnych ziemiach polskich. Do prac przy budowie Stadthalle zaangażowano także niemieckiego rzeźbiarza GerhardaSchliepsteina – specjalistę od rzeźb w stylu art déco. Schliepstein wykonał rzeźbę wieńczącą środkowy filar głównego wejścia, przedstawiającą cztery postacie męskie i żeńskie wyłaniające się z płomieni (płomienie mysli twórczej), oraz niezachowane do dzisiaj maski na drzwiach.
W budynku oprócz hali widowiskowej umieszczono także siedzibę Miejskiej Kasy Oszczędności, po której pomieszczenia zajmuje dzisiaj restauracja. Takie rozplanowanie budynku podyktowane było trwającym w latach 30-tych XX wieku kryzysem gospodarczym. Gmach Stadthalle służył nie tylko do wystawiania spektakli. Wynajmowano go także na zebrania i uroczystości okolicznościowe. Prowadzono w nim również działalność kinową, która obok dotacji pochodzących z budżetu miasta, stanowiła podstawę utrzymania budynku.
Jak na ówczesne czasy gmach był bardzo nowoczesny – posiadał kompletnie wyposażoną widownię z 723 miejscami siedzącymi i nowoczesne zaplecze sceniczne. Widownia, której ściany obite były okładziną z czerwonego drewna i żółtego aksamitu, pierwotnie posiadała aż 12 otworów wejściowych. Obok sceny znajdowały się garderoby dla aktorów, rekwizytornia i pokój kierownika teatru. Pod sceną umieszczono urządzenia grzewcze i nawiewne.
Uroczyste otwarcie budynku miało miejsce 1 kwietnia 1931 roku. Na inauguracji wystąpiła miejska orkiestra z utworem Beethovena, a Schlesische Landestheater przedstawił „Don Carlosa”. Pierwszymi zespołami regularnie występującymi w nowo powstałej Stadthalle były amatorskie grupy kolejarzy i włókniarzy.
Po II wojnie światowej zlikwidowano Miejską Kasę Oszczędności. W listopadzie 1945 roku powołano na stanowisko kierownika teatru Cezarego Julskiego, który kilka miesięcy później został przeniesiony do Poznania. Teatr wówczas zamknięto. Potrzeba funkcjonowania teatru w mieście była jednak tak silna, że próbowano utworzyć kolejne zespoły teatralne. Wśród nich wyróżniały się: „Teatr Kolejarza” zorganizowany przez Andrzeja Romańczaka i „Nowa Reduta” prowadzona przez Józefa Żmudę i Stanisława Cynarskiego. Dopiero w 1951 roku, z inicjatywy Wojewódzkiej Rady Narodowej, doszło do połączenia tych dwóch zespołów i powołano Teatr Ziemi Lubuskiej. Pierwszym dyrektorem, już zawodowej sceny, została aktorka Róża Gella-Czerska. Na inaugurację działalności zespół wystawił „Zemstę” Aleksandra Fredry.
Prosty architektonicznie gmach teatru, charakteryzuje się wysokimi i wąskimi oknami. W czasach powojennych elewacja budynku została zakryta płytami azbestowymi, które usunięto dopiero podczas prac remontowych w 2002 roku. W latach 1974–1978 przeprowadzono gruntowny remont Dużej Sceny. Przedstawienia wówczas przeniesiono do domów studenckich, klubów i hal fabrycznych. W ten sposób narodził się zwyczaj nocnych pokazów premierowych dla studentów z trwającymi do rana dysusjami.
Bryła budynku jest rozczłonkowana. Można wyróżnić w niej trzy zasadnicze części: pięciokondygnacyjną lekko zaokrągloną na narożnikach część skomunikowaną z trójkondygnacyjnym budynkiem administracyjnym oraz pięciokondygnacyjną dobudówkę, połączoną z gmachem niskim łącznikiem. Z tyłu głównej części dobudowano budynek, który jest regularnym blokiem. Budynek teatru jest częściowo podpiwniczony, murowany z cegły na zaprawie cementowo-wapiennej, a jego główna część przykryta jest czterospadowym dachem. Portal wejściowy, umieszczony w siedmioosiowej elewacji frontowej, wsparty jest na pięciu filarach. Detal architektoniczny fasady ogranicza się do opasek okiennych oraz wydatnego gzymsu wieńczącego.[1]
W 2009 roku rozpoczęto modernizację budynku. W ramach inwestycji zaplanowano: remont elewacji budynku wraz z termomodernizacją,nadbudowę części niskiej teatru z przeznaczeniem na zaplecze sceny kameralnej, budowę windy technicznej, modernizację centralnego ogrzewania. Do końca roku 2011 w ramach przeprowadzonych prac wymieniono okna i instalację grzewczą, wyremontowano garderoby, a także większość pomieszczeń sanitarnych. Teatr został przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Na obu działających w teatrze scenach zainstalowano nowoczesne oświetlenie. Środki na modernizację gmachu pochodzą z dotacji unijnych.
[1] Dane z rejestru Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie.
Literatura:
-
Clauß E., Buch der Stadt Grünberg in Schlesien Obst - und Rebenstadt des Deutschen Ostens, Frankfurt a. M. 1957.
-
Clauß E., Die Grünberger Stadthalle, [w:] “HeimatKalender fur die Kreise Grunberg und Freystadt auf das Jahr 1932”.
-
Inwentaryzacja architektoniczna Lubuskiego Teatru z paździemika 1970, Lubuski Teatr im. L. Kruczkowskiego w Zielonej Górze, teczka nr 12.
-
Klose M., Werden und Arbeit der Stadtsparkasse Grünberg, Schlesien im Laufe eines Jahrhundert, 1937.
-
Lubuski Teatr, dokumentacja 1971 – 2003, red. A. Buck, Zielona Góra 2003.
-
Opaska J., Stadthalle Oskara Kaufmanna w Zielonej Górze [w:] „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 2002, z. 4, s. 342–360.
-
Projekt przebudowy Lubuskiego Teatru w Zielonej Górze z maja 1972, Lubuski Teatr im. L. Kruczkowskiego w Zielonej Gorze, teczka nr 15.
-
Ribbeck W., Neue öffentliche Bauwerke in Grünberg, [w:] “Grünberger Wochenblatt”, h. 44,1931.
-
Stein E., Monographien deutscher Stadte. Darstellung deutscher Stadte und ihrer Arbeit in Wirtschaft, Finanzwesen, Hygiene, Sozialpolitik und Technik, Bd 29 (XXIX) Grünberg in Schlesien; Berlin - Friedenau, 1928.
-
Verwaltungsbericht der Stadt Grünberg in Schlesien; Grünberg 1926.
-
XX lat Lubuskiego Teatru im. L. Kruczkowskiego w Zielonej Górze, red. J. P. Gawlik, Zielona Góra 1971.
autor: Monika Jarzyna
informacje dodatkowe
nie wprowadzono żadnych informacji
Dodaj informacje