enczsksiplhudeitsvhrespt
/ plgłówne menu
jesteś tutaj Theatre database
EN | PL

Teatr Współczesny

historia teatrugaleriadane techniczneoryginalne wyposażenie

historia

Siedzibą Teatru Współczesnego jest gmach Muzeum Narodowego w Szczecinie, malowniczo usytuowany w centralnej części Wałów Chrobrego nad Odrą. Ten moderni-styczno-secesyjny budynek z jasnego piaskowca i granitu, z charakterystyczną kopułą, powstał w latach 1908–1911. Jego autorem był zasłużony dla Szczecina architekt Wilhelm Meyer-Schwartau.

Pierwotna koncepcja architektoniczna zakładała wybudowanie czteroskrzydłowego gmachu muzealnego z traktem na osi i dwoma dziedzińcami wewnętrznymi. Projekt ten jednak z przyczyn finansowych, a później ze względu na wybuch I wojny światowej, nigdy nie został do końca zrealizowany. W czerwcu 1913 roku w gmachu otwarto Muzeum Miejskie. W wyniku nalotów alianckich w 1944 roku budynek uległ częściowemu zniszczeniu. W 1948 roku w budynku otwarto Muzeum Morskie, które dwa lata później weszło w skład Muzeum Narodowego w Szczecinie. W 1950 roku na pierwszym piętrze budynku uruchomiono filialną scenę Państwowego Teatru Polskiego – Teatr Współczesny. Na potrzeby teatru zaadaptowano sale wystawowe. Powstała widownia z 460 miejscami oraz garderoby. Teatr nie dysponował jednak własnym zapleczem administracyjnym i technicznym. Wybudowano je dopiero w latach 80. W 1952 roku, w wyniku reorganizacji Państwowego Teatru Polskiego, Teatr Współczesny wszedł w skład Państwowych Teatrów Dramatycznych w Szczecinie, stając się drugą sceną miasta. Od 1 stycznia 1976 roku Teatr Współczesny funkcjonuje jako samodzielna placówka artystyczna. Po objęciu w 1992 roku dyrekcji artystycznej przez Annę Augustynowicz, Teatr Współczesny uznawany jest za jedną z czołowych scen w Polsce. Nawiązując do swej nazwy, teatr wystawia sztuki współczesne, ale także i repertuar klasyczny. Sporadycznie grane są przedstawienia dla dzieci.

Pomysł ulokowania teatru w gmachu przy Wałach Chrobrego sięga 1945 roku. Wówczas to aktor i reżyser Stanisław Czapelski, mianowany naczelnikiem Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Pełnomocnika Rządu na Okręg Pomorza Zachodniego, postanowił zaadaptować na potrzeby sztuki scenicznej część budynku należącego do Muzeum Morskiego (dziś Muzeum Narodowe). Pomysł tego nie udało się jednak zrealizować. Dzięki staraniom Czapelskiego w czerwcu 1946 roku otwarto Teatr Polski z siedzibą przy ul. Swarożyca 5, który w kolejnych latach podlegał licznym reorganizacjom, a także zmianie nazwy. W 1948 roku, w wyniku upaństwowienia dotychczas działających w Szczecinie placówek teatralnych, powołano do życia Państwowy Teatr Polski. Na jego czele stanął znany przedwojenny aktor teatralny i filmowy Zbigniew Sawan. Kierownikiem literackim został pisarz Roman Bratny. W 1949 roku Zbigniew Sawan, będący orędownikiem misji tworzenia życia kulturalnego na tzw. Ziemiach Odzyskanych, uzyskał zgodę na otwarcie filialnej sceny Państwowego Teatru Polskiego. Scenę te nazwano Teatrem Współczesnym. Na siedzibę zaadaptowano cześć pomieszczeń pierwszego piętra gmachu muzealnego przy Wałach Chrobrego 3. Po remoncie nowa scena dysponowała widownią z 460 miejscami. Powstały także niewielkie garderoby. Z braku miejsca teatr nie posiadał własnego zaplecza administracyjnego i technicznego. Te powstały dopiero po latach. Teatr Współczesny rozpoczął swoją działalność 18 stycznia 1950 roku wystawieniem sztuki L. Kruczkowskiego Niemcy w reż. Jana Perza z Marią Malicką w roli Ruth.

W 1952 roku, w wyniku reorganizacji Państwowego Teatru Polskiego, powstało przedsiębiorstwo Państwowe Teatry Dramatyczne w Szczecinie. Tuż po utworzeniu placówki, zespół artystyczny podzielono na dwie grupy – Teatr Polski i Teatr Współczesny, przy czym Teatr Polski pozostawał sceną główną i wiodącą. Zarówno reżyserzy, jak i aktorzy współpracowali z obiema scenami. Sytuacja taka trwała do 1975 roku, kiedy to podjęto decyzję o utworzeniu w Szczecinie dwóch odrębnych teatrów.

Od 1 stycznia 1976 roku Teatr Współczesny funkcjonuje jako samodzielna placówka artystyczna. Jej organizatorem został znany aktor i reżyser Maciej Englert, który zadebiutował jako dyrektor naczelny i artystyczny tej placówki. Działalność teatru zainaugurował 13 marca 1976 roku wystawieniem sztuki Jubileusz E. Redlińskiego we własnej reżyserii. Maciej Englert starał się stworzyć „teatr aktorski”, w którym na zasadzie współpartnerstwa działaliby reżyserzy i aktorzy. Za jego dyrekcji wystawiono kilkanaście sztuk cieszących się, ze względu na obsadę aktorską, a także efektowne inscenizacje, dużym powodzeniem u szczecińskiej publiczności. Były to m.in. Macbett E. Ionesco z głośną rolą Mirosława Gruszczyńskiego, Lato i dym T. Williamsa, Kurka wodna S. I. Witkiewicza oraz Lot nad kukułczym gniazdem D. Wassermana, którego inscenizację niemal jednogłośnie uznano za lepszą od filmowej wersji M. Formana.

W 1979 roku dyrekcję teatru objął Andrzej Chrzanowski. Początkowo na deskach teatru obok klasyki zagościł ambitny polski repertuar współczesny, m.in. Kopciuch J. Głowackiego czy Kamienne niebo J. Krzysztonia. Ukłonem w stronę publiczności, zmęczonej wydarzeniami społeczno-politycznymi początku lat osiemdziesiątych, było wystawienie Fachowców S. Friedmana i J. Kofty w reż. Jerzego Gruzy. Kilka przedstawień Teatru Współczesnego wyemitował Teatr Telewizji. W 1979 roku, odpowiadając na zapotrzebowanie publiczności, w zachodnim skrzydle Zamku Książąt Pomorskich otwarto „Salę Prób”, która funkcjonowała do 1985 roku. Tu wystawiono m.in. Przygody dobrego wojaka Szwejka J. Haszka.

Kolejne lata sukcesów teatru przypadły na lata osiemdziesiąte i początek dziewięćdziesiątych, kiedy dyrektorem naczelnym został Kazimierz Krzanowski. Z teatrem związany był w sposób szczególny. Przeszedł niemal wszystkie szczeble teatralnego wtajemniczenia, począwszy od gońca, poprzez pracownika technicznego, reżysera światła aż do stanowiska dyrektora teatru. Był zastępcą Macieja Englerta, a potem Andrzeja Chrzanowskiego. W 1981 na życzenie pracowników teatru został jego dyrektorem naczelnym. Kolejno jego zastępcami ds. artystycznych byli Ryszard Major (1982-1990) i Bogusław Kierc (1990-1992). Szczególnie wizja artystyczna Ryszarda Majora sprawiła, że teatr osiągnął rekordy powodzenia, a spektakle zdobywały liczne nagrody na festiwalach i przeglądach teatralnych, m.in. na festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu. Jednym z najciekawszych i najchętniej oglądanym przedstawieniem było Białe małżeństwo S. Różewicza, które wystawiono ponad 200 razy. Inne ważne spektakle z tego okresu to Czekając na Godota S. Becketta, Szewcy S. I. Witkiewicza, Operetka i Opętani W. Gombrowicza. Z kolei za dyrekcji Bogusława Kierca wystawiano spektakle inspirowane poezją m.in. R. Wojaczka, J. Przybosia, M. Białoszewskiego.

Po śmierci Kazimierza Krzanowskiego w 1993 roku, stanowisko dyrektora naczelnego teatru kolejno objęli Zenon Butkiewicz (do 2008) i Mirosław Gawęda (od 2009). W 1992 roku stanowisko dyrektora artystycznego powierzono jednej z najbardziej cenionych polskich reżyserek, Annie Augustynowicz, która tę funkcję sprawuje do dziś. Rozpoczęto kolejną przebudowę widowni, która po remoncie mogła pomieścić 344 widzów. Dotychczasowy budynek warsztatowy zaadaptowano na nową, kameralną scenę, „Malarnię”. Pomieścić może ona 40 widzów. Obecnie Teatr Współczesny posiada trzy sceny. Dwie – Duża Scena i Malarnia – znajdują się w budynku przy Wałach Chrobrego. Scena trzecia, tzw. „Teatr Mały” z widownią na 40 osób, mieści się przy ul. Księcia Bogusława X 6 (deptak).

Niewątpliwie pasmo sukcesów i ogólnopolskie zainteresowanie szczecińską sceną zawdzięcza Teatr Współczesny Annie Augustynowicz. To dzięki jej realizacjom stały się w Polsce głośne nazwiska młodych europejskich i polskich dramaturgów, m.in. Stiga Larssona (m.in. Naczelny,Powrót skazańca), Bena Eltona (Popcorn), Clare McIntyre'a (Bez czułości), Wernera Schwaba (Moja wątroba jest bez sensu albo zagłada ludu), Marka Koterskiego (Kocham. Nas troje), Antoniny Grzegorzewskiej (Migrena) i Grzegorza Nawrockiego (Młoda śmierć). W swoich często wzbudzających kontrowersje inscenizacjach reżyserka udanie łączy środki czysto teatralne z muzyką i projekcjami multimedialnymi. W tej ostatniej dziedzinie uchodzi za prekursorkę w skali europejskiej. Anna Augustynowicz nie stroni także od klasyki. Wesele w jej reżyserii uznane zostało za najwybitniejszą realizację dramatu Stanisława Wyspiańskiego przez jury Festiwalu Wyspiański 2007. Na potrzeby teatru telewizji Anna Augustynowicz zrealizowała Moralność pani Dulskiej. Spektakl ten był transmitowany na żywo z Teatru Współczesnego w Szczecinie w kanale telewizji publicznej TVP Kultura (2006). W 2010 roku zespół aktorski pod jej kierunkiem został wyróżniony prestiżową Nagrodą Artystyczną Miasta Szczecina. Z teatrem współpracuje grono młodych reżyserów, m.in. Antonina Grzegorzewska, Natalię Sołtysi, Marcin Liber.

Ważnym posłannictwem teatru jest misja edukacyjna skierowana do dzieci i młodzieży. Od lat prowadzone są Letnie Warsztaty z udziałem twórców teatralnych, aktorów, scenografów, kompozytorów. Na specjalną uwagę zasługuje teatralno-terapeutyczny projekt „Otwieracz” dla dzieci niepełnosprawnych. Teatr Współczesny jest także jednym z corocznych współorganizatorów i gospodarzy Przeglądu Teatrów Małych Form Kontrapunkt.

Autor: Andrzej Androchowicz

Źródło: http://spacerownikteatralny.pl/miasta/szczecin/wspolczesne/szczecin-teatr-wspolczesny/ (dostęp - 24.08.2016).

 

 

informacje dodatkowe

nie wprowadzono żadnych informacji

Dodaj informacje

nazwa będzie opublikowana

Email nie zostanie opublikowany

Informacja: Informacja o teatrze musi zawierać minium 10 znaków.

fiveplusnine=