Teatr Lobego
także Tear im. LessingaLessingstr. 8 (obecnie ul. Dobrzyńska), Wrocław | |
pokaż na mapie |
ważne wydarzenia
osoby
historia
(…) Do roku 1869 zasadnicze znaczenie dla rozwoju architektury teatralnej miały dwa akty prawne: instrukcja królewska podpisana 31 grudnia 1825 r. oraz zarządzenie o pracy (Gewerberordnung) z roku 1845. Na podstawie obu dokumentów decyzje dotyczące spraw teatralnych pozostawały w gestii naczelnika prowincji (Oberprasidenta)[1]. W roku 1848 funkcję naczelnika prowincji śląskiej objął baron Hans Eduard von Schleinitz, w kręgach państwowych znany i aprobowany za swoje antydemokratyczne poglądy. Mieszkańcom Wrocławia utrwalił się on w pamięci jako nieprzejednany wróg teatru. (…)
Mniemać by można, że konieczność budowy drugiego teatru stała się faktem bezspornym. Innego zdania był jednak baron von Schleinitz, którego negatywna decyzja podyktowana była jakoby chęcią wykluczenia zbędnej konkurencji dla sceny Teatru Miejskiego. (…)
Brak drugiego budynku teatralnego odczuli mieszkańcy (…), gdy w nocy 19-20 lipca 1865 r. pożar strawił langhansowski gmach. Znalezienie tymczasowej sali nie było sprawą łatwą. Urządzenie wówczas dwu teatrów zastępczych - w Cyrku Kärgera i Etablissements Liebicha -było rozwiązaniem połowicznym.
Z potrzeby wzniesienia drugiego teatru zdał sobie szybko sprawę, przybyły do Wrocławia w marcu 1867 r., aktor Teodor Lobe, któremu powierzono kierowanie Teatrem Miejskim. Roczny pobyt we Wrocławiu, praca na czele zespołu aktorskiego i jednoczesne administrowanie teatrem pozwoliły Lobemu poznać problemy, z jakimi borykała się zarówno wrocławska publiczność, jak i aktorzy.
W roku 1868 Teodor Lobe zdecydował się podjąć starania o otrzymanie koncesji na budynek wodewilowego teatru, w którego wnętrzu prowadzona miała być równocześnie restauracja. Koncesję ową otrzymał prawdopodobnie w połowie 1868 r.[2] W październiku 1868 r. rozpoczęto budowę według zatwierdzonych we wrześniu projektów wrocławskiego budowniczego Friedricha Barchewitza. Trudno jest dzisiaj ustalić względy, jakimi kierował się Lobe, zlecając wykonanie tak poważnego zadania Barchewitzowi. Być może, ówcześnie najwyżej oceniany architekt Wrocławia - Carl Schmidt nie przyjął propozycji w związku z pracami przy założeniu Liebicha, a Lobemu zależało na szybkim terminie realizacji. Można jednak przypuszczać, że umiejętności Barchewitza były stawiane przez współczesnych na równi z ocenianymi dziś wysoko kwalifikacjami Schmidta[3].
Stawianie fundamentów, jak już wspomniano, rozpoczęto w październiku pod nadzorem kierującego budową mistrza ciesielskiego M. Roggego i obiecano, że budowa zostanie zakończona „przed Janem". Po czterech miesiącach, w styczniu 1869 r., gmach już stał w stanie surowym. 9 stycznia z okazji ustawienia więźby odbyła się uroczystość zatknięcia kwietnej wiechy. Podobnie jak przed laty wrocławianie usłyszeli wesołe piosenki śpiewane ku chwale nowego budynku i jego twórcy[4]. Jednak ostateczne wykonanie wnętrz wymagało jeszcze kilku miesięcy pracy. Znamienne jest, że Lobe w zasadzie wszystkie prace powierzył miejscowym artystom i rzemieślnikom. Sztukaterie i wystrój rzeźbiarski wg rysunków Barchewitza wykonał F. Augustini, rzeźbiarz działający we Wrocławiu. Malowidła na suficie widowni były dziełem Dreifilera. Za montowanie scenicznej maszynerii odpowiedzialny był mechanik Barrot zatrudniony w Teatrze Miejskim. Fotele wykonali pracownicy wrocławskiej firmy Neumei-ster & Hoffman. Jedynie dekoracje sceniczne zostały sprowadzone z firmy „Lutkemeyer" z Koburga. Teatr został przekazany przez wykonawców dyrektorowi Lobemu 1 sierpnia 1869 r.[5] Następnego dnia (2 sierpnia 1869 r.) odbyła się uroczysta inauguracja. Program owego wieczoru składał się z prologu Paula Thiemicha, uwertury Dumonta i Minny z Bam-helm G.E. Lessinga[6]. Obszerny gmach przeznaczony był dla 1298 osób, przy czym 380 miejsc było stojących. Obok sceny i widowni ulokowano wiele pomieszczeń pomocniczych.
(…) Lobe niedługo kierował swoim przedsięwzięciem. Po upływie dwóch lat od otwarcia teatru zaproponowano mu posadę dyrektora teatru w Wiedniu. Propozycję tę przyjął i oddał teatr w dzierżawę, a następnie, w roku 1874, odsprzedał hamburskiemu przedsiębiorcy teatralnemu L' Argon, który natychmiast podjął decyzję o rozbudowie teatru. W roku 1889 zarząd teatru przejął pod kierownictwo teatr działający w założeniu Helmgarten. Dziesięć lat później przeprowadzono ważną modernizację budynku- gazowe oświetlenie zastąpiono elektrycznym. Prywatni przedsiębiorcy kierowali w zasadzie teatrem do roku 1934, kiedy to zarząd teatrem znalazł się w gestii organizacji Deutsche Bühne. Teatr zamknięto w roku 1935[7]. Zniszczony w trakcie działań wojennych w maju 1945 r. nie został odbudowany.
Bożena Grzegorczyk, Architektura i budownictwo teatralne we Wrocławiu od około 1770 roku do schyłku XIX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2000, s.113-117.
[1] Schlesische Zeitung, 1 września 1899, nr 612.
[2] Nie jest do końca wyjaśnione, czy T. Lobe otrzymał koncesję już w roku 1868, czy też zdecydował się na budowę wiedząc, że w styczniu ma wejść w życie nowa ustawa.
[3] Por. A. Zabłocka-Kos, Neorenesans w architekturze mieszczaństwa wrocławskiego, [w:] Architektura Wrocławia , t. 1, Wrocław 1995, s. 207.
[4] Schlesische Provinzialblätter, Bd. 7, 1868.
[5] Schlesische Zeitung, 30 lipca 1869, nr 349.
[6] Ibidem.
[7] Por.: L. Biały, F. Biały, Z dziejów teatru niemieckiego w prowincjach śląskich w pierwszych latach rządów hitlerowskich, [w:] Z dziejów Wrocławia w XIX-XX w., AUWr No 725, Historia XLVI, Wrocław 1985, s. 54.
Literatura:
-
Biały L., Biały F., Z dziejów teatru niemieckiego w prowincjach śląskich w pierwszych latach rządów hitlerowskich, [w:] Z dziejów Wrocławia w XIX-XX w., AUWr No 725, Historia XLVI, Wrocław 1985.
-
Grzegorczyk B., Friedrich Barchewitz i jego teatry, [w:] Architektura Wrocławia, t. 4, Gmach, Wrocław 1998.
-
Schlesische Provinzialblätter, Bd. 7, 1868.
-
Schlesische Provinzialblatter, 1869, Jg. 73.
-
Schlesische Zeitung, 30 lipca 1869, nr 349.
-
Schlesische Zeitung, 1 września 1899, nr 612.
autor: Bożena Grzegorczyk
informacje dodatkowe
nie wprowadzono żadnych informacji
Dodaj informacje